Prof. dr. Jack van der Veen is hoogleraar Supply Chain Management aan Nyenrode Business Universiteit. Voor Yellowstar maakte hij 1,5 uur vrij om zijn gedachten de vrije loop te laten. In dit deel 2: “De logica van ketensamenwerking is zonneklaar. Wat houdt bedrijven dan toch nog tegen?”

Hoe kijkt u aan tegen de huidige stand van ketensamenwerking?

“Samenwerken resulteert in het algemeen voor bedrijven in sneller, beter, goedkoper, duurzamer en innovatiever kunnen opereren. Bovendien is het nog leuker ook. Met behulp van IT creëer je door samenwerken een transparante keten, zonder overbodige tussenschakels. Hick-ups en bottlenecks in de supply chain verdwijnen. Betrouwbaarheid neemt toe, foutpercentages dalen en klanttevredenheid stijgt. Kortom, wat zou bedrijven moeten tegenhouden om op deze manier te werken? Een voor mijzelf louterende ervaring was jaren terug een voordracht over ketensamenwerking die ik hield bij KNV voor de top van logistiek Nederland. Veelal selfmade mannen van in de zestig, die het hadden gemaakt en waarvoor je alleen maar bewondering kunt hebben. Hun reactie op mijn verhaal was kort gezegd dat men al zoveel crises goed was doorgekomen, dat men geen enkele reden zag om te veranderen. Vraag je het echter aan de volgende generatie, de veertigers die staan te trappelen om het over te nemen, dan zitten die al heel anders in de wedstrijd.”

Beer distribution game illustreert belang van transparantie

“Met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven spelen wij op Nyenrode regelmatig de beer distribution game: vier spelers aan tafel die op de meest effectieve manier de klant moeten voorzien van bier. Elke speler vertegenwoordigt een schakel en beheert daarbinnen zijn eigen voorraden: van fabriek via distributeur en groothandel tot eindklant. Iedere schakel gaat vervolgens binnenkomende orders verwerken. Speler x besluit daarbij op een gegeven moment vanwege afnemende voorraad meer te bestellen dan feitelijk nodig is, een opslingereffect. De volgende schakel ziet die toegenomen vraag en doet daar nog een schepje bovenop. Zo loopt het totaal uit de hand. Iedereen reageert op de vraag die op hem afkomt, terwijl de eindvraag feitelijk maar heel matig varieert. Het is allemaal zelf gecreëerde variabiliteit. De kern van de oplossing is informatie delen! Transparantie haalt de variabiliteit eruit. Digitalisering neemt opslingereffecten en chaos in de keten weg. Wie de beer distribution game heeft gespeeld, vergeet dat nooit meer

Wat moet er volgens u gebeuren om ketensamenwerking echt verder te brengen?

“Voordat bedrijven kunnen aanleren, zal men eerst moeten afleren. Dat is heel moeilijk. Anders denken en doen - door samenwerking met ketenpartners - is voor bedrijven een enorme verandering. Waar ik bang voor ben is dat nieuwe generaties dat graag willen, maar niet de ruimte krijgen om dat ze ‘onderaan’ moeten beginnen. En daardoor afhaken omdat ze zelf ook wel zien dat de oude systemen die de organisatie gebruikt niet meer werken. De logica van ketensamenwerking is zonneklaar. Het punt is hoe de verandering daar naar toe daadwerkelijk is te realiseren. Het draait allemaal om triple A: Awareness dat de wereld aan het veranderen is, Acceptance dat jij als organisatie, als professional, als leidinggevende het dus anders moet doen en dan pas volgt de daadwerkelijke Action waarbij je als bedrijf daadwerkelijk in beweging komt en concrete dingen gaat doen.”

 

Hoe ziet u die drie A’s zich ontwikkelen?

“De awareness neemt gelukkig toe. Bedrijven zien concullega’s in actie komen en willen niet achterblijven. Psychologisch is dat een belangrijke trigger. Ik gebruik vaak de metafoor van de dikke roker. De awareness is levensgroot dat dik zijn en dan roken onverstandig is. Maar accepteert de dikke roker dat actie nodig is? Immers “Opa van 85 rookte als een schoorsteen.” De beste trigger voor daadwerkelijke verandering is dat de directe omgeving de dikke roker op zijn gedrag aanspreekt. “Papa, rook je nu alweer – dan ga je toch dood?” Zolang dat niet gebeurt, verandert er niets. Iemands omgeving is een belangrijke bepalende factor om in actie te komen. Ik geloof daarom wel dat er beweging in ketensamenwerking zit. De bovenlaag die actie onderneemt wordt steeds groter, de laag die helemaal niets doet steeds kleiner. De groep achterblijvers dooft langzaam uit.”

Heeft u ook voorbeelden?

“Bij de vereniging evofenedex heb je bijvoorbeeld de ‘supply changers’, een groep van inmiddels meer dan honderd bedrijven die elkaar regelmatig treft. Op Nyenrode hebben wij een vergelijkbaar initiatief – SCELP (Supply Chain Excellence Leadership Platform) – met supply chain directeuren en dergelijke. Het zijn platforms om met elkaar actuele ontwikkelingen te bespreken en best practices te delen op het gebied van talent/personeel, strategie, digitalisering en duurzaamheid. Zo deel je dilemma’s, best-practises en concrete tools en neem je elkaar bij de hand.”

Dit interview met hoogleraar Jack van der Veen is onderdeel van een serie van drie. Lees hier deel 1 ‘Alles begint met visie’.